( ادامه گفتار هشتم )

3)      قرآن

الف) قرآن، کتابی که احسن الحدیث است : «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ ذَلِکَ هُدَى اللَّهِ یَهْدِی بِهِ مَنْ یَشَاءُ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ (23) زمر».

ب ) قرآن، بیرون برنده ی مردم[1] از تاریکی ها به سوی روشنایی به اجازه ی خداوند به سوی راه حضرتش جل عظمته که مقتدر ستوده می باشد: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. الر کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ (1) ابراهیم » و نیز کتابی که در برگیرنده ی آیاتی می باشد که به واسطه ی خوانده شدن توسط رسول او بر مردم؛بیرون برنده آنها از تاریکی ها به سوی روشنایی است : « رَسُولا یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِ اللَّهِ مُبَیِّنَاتٍ لِیُخْرِجَ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَمَنْ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَیَعْمَلْ صَالِحًا یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الأنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا قَدْ أَحْسَنَ اللَّهُ لَهُ رِزْقًا (11) طلاق» .

پ ) قرآن؛ فرو فرستاده شده از سوی بخشنده ی مهربان، کتابی که آیاتش تفصیل داده شده و قرآنی عربی و بشیر و نذیر است : « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. حم (1) تَنْزِیلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ (2) کِتَابٌ فُصِّلَتْ آیَاتُهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ (3) بَشِیرًا وَنَذِیرًا فَأَعْرَضَ أَکْثَرُهُمْ فَهُمْ لا یَسْمَعُونَ (4) فصلت» .

ت ) قرآن؛حجت و برهان روشن و بینه ای از سوی پروردگار به سوی پیامبر خاتم ص که سراسر حق است، لیکن بیشتر مردم به آن ایمان نمی آورند: « أَفَمَنْ کَانَ عَلَى بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَیَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ وَمِنْ قَبْلِهِ کِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً أُولَئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَنْ یَکْفُرْ بِهِ مِنَ الأحْزَابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهُ فَلا تَکُ فِی مِرْیَةٍ مِنْهُ إِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یُؤْمِنُونَ (17) هود با توجه به آیات 13 – 23 » .

ث ) قرآن؛  کتاب عربی بی هیچ کجی: «وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِی هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ کُلِّ مَثَلٍ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ (27) قُرْآنًا عَرَبِیًّا غَیْرَ ذِی عِوَجٍ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ (28) زمر با توجه به آیات22-34)».

ج ) قرآن؛کتاب عربی فرو فرستاده شده توسط خداوند بر بنده اش "محمد ص" بدون هیچ کجی، همراه با مژده و بیم: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَى عَبْدِهِ الْکِتَابَ وَلَمْ یَجْعَلْ لَهُ عِوَجَا (1) قَیِّمًا لِیُنْذِرَ بَأْسًا شَدِیدًا مِنْ لَدُنْهُ وَیُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ [2]أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا حَسَنًا (2) مَاکِثِینَ فِیهِ أَبَدًا (3) وَیُنْذِرَ الَّذِینَ قَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا (4) کهف با توجه به آیات 5-7 ). »

چ ) قرآن؛ ابلاغ و حجتی[3]  برای همه ی مردم است تا بدان وسیله بیم داده شوند و بدانند که تنها او – الله – خدا و یگانه است و نیز این که خردمندان یادآور این موضوع شوند : « هَذَا بَلاغٌ لِلنَّاسِ وَلِیُنْذَرُوا بِهِ وَلِیَعْلَمُوا أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِیَذَّکَّرَ أُولُو الألْبَابِ (52) ابراهیم) ».

ح ) این که قرآن فرو فرستاده بر رسول خدا و همراه او ،نور است و پیروی آن رستگاری را در پی دارد: « الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الأمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرَاةِ وَالإنْجِیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَائِثَ وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأغْلالَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (157) اعراف با توجه به آیه 158) ». و بدین گونه است آیه ی 32 سوره ی توبه دراین زمینه.

خ ) قرآنی عربی برای بیم دادن مردم مکه و هر کس که گرداگرد آن است و نیز ترساندن از رستاخیز که هیچ تردیدی در آن نیست : « وَکَذَلِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَتُنْذِرَ یَوْمَ الْجَمْعِ لا رَیْبَ فِیهِ فَرِیقٌ فِی الْجَنَّةِ وَفَرِیقٌ فِی السَّعِیرِ (7)  شورا) »

د ) قرآن؛کتابی که به حق فرو فرستاده شده و به حق فرو آمده است و پیامبر اسلام هم بشیر و نذیر است.- چرا که قرآن بشارت و انذار است- : « وَبِالْحَقِّ أَنْزَلْنَاهُ وَبِالْحَقِّ نَزَلَ وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلا مُبَشِّرًا وَنَذِیرًا (105) اسرا با توجه به آیات 106- 111 ».

ذ ) قرآن؛ فرو آمده بر قلب پیامبر ص توسط جبراییل امین س و تصدیق برای آنچه میان دستانش است و نیز هدایت و بشارت برای گروندگان : « قُلْ مَنْ کَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِینَ (97) بقره با توجه به آیات 98 – 101».

ر ) قرآن؛فرو فرستاده شده از سوی خدای مقتدر دانا، آمرزنده ی گناهان و پذیرنده ی توبه و در عین حال سخت عقوبت : « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. حم (1)تَنْزِیلُ الْکِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ (2)غَافِرِ الذَّنْبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِیدِ الْعِقَابِ ذِی الطَّوْلِ لا إِلَهَ إِلا هُوَ إِلَیْهِ الْمَصِیرُ (3) غافر. ».

ز ) قرآن؛ کتابی که نه تنها هیچ کجی ندارد، بلکه بدل و  دگرگونی هم در آن راه ندارد: «وَإِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُنَا بَیِّنَاتٍ قَالَ الَّذِینَ لا یَرْجُونَ لِقَاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَیْرِ هَذَا أَوْ بَدِّلْهُ قُلْ مَا یَکُونُ لِی أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقَاءِ نَفْسِی إِنْ أَتَّبِعُ إِلا مَا یُوحَى إِلَیَّ إِنِّی أَخَافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ (15) یونس با توجه به آیات 16 – 20 ) » // « وَاتْلُ مَا أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنْ کِتَابِ رَبِّکَ لا مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِهِ وَلَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَدًا (27) کهف.

ژ ) قرآن؛ کتابی که بینش بخش برای مردم و هدایت و رحمت برای اهل یقین است: « هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ (20)جاثیه با توجه به آیات 14 21) ».

س )  این که این کتاب؛ قرآنِ روشن است و برای بیم دادن کسی است که زنده است. و این بدان معناست که باید توجه کنیم که این کتاب برای مردگان و خواندن برای آنان نیست، بلکه ضمن ایمان و عمل به آنْ باید آیاتش را بر مردم بخوانیم و ... چرا که بنا، بر این است که زندگان بدان وسیله و به اذن خداوند یکتا به سوی راه راست هدایت و راهنمایی شوند و به رستگاری برسند و در سرای دیگر از نعمت های بهشت برخوردار شوند و ... نه این که از کفار باشند، چرا که عذاب خداوندی آنان را در بر خواهد گرفت : «وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا یَنْبَغِی لَهُ إِنْ هُوَ إِلا ذِکْرٌ وَقُرْآنٌ مُبِینٌ (69) لِیُنْذِرَ مَنْ کَانَ حَیًّا وَیَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْکَافِرِینَ (70)یاسین». و ما به او ( پیامبر ص ) شعر نیاموختیم و این موضوع هم شایسته ی جایگاه او نیست. بلکه این کتابْ ذکر و قرآن روشن بیان است؛ تا هر کس که زنده است او را به آیاتش پند دهد و بر کافران وعده ی عذاب حتمی و لازم گردد.

ش ) و ... البته آنچه که بدان هم ایمان داریم و باید اینجا ذکر شود همانا کتاب زبور می باشد که خدای یکتا پس از تورات و پیش از قرآن به حضرت داوود ع داده است.: « وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الأرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ (105) إِنَّ فِی هَذَا لَبَلاغًا لِقَوْمٍ عَابِدِینَ (106) انبیاء ». و بدینگونه است در این رابطه آیات 163 سوره ی نساء و 55 سوره ی اسراء.

نتیجه گیری مباحث این بخش ( گفتار هشتم )

      همانگونه که مشاهده می شود وجه مشترک تمامی این کتب الاهی؛ هدایت، رحمت، نور، بشارت، انذار، عربی بودن، و ... می باشد؛ اما تفاوت  کتاب قرآن با سایر کتب پیشین در آن است که همانطور که مثلن در آیه ی 52 ابراهیم رفت، بلاغ للناس می باشد. یعنی برای همه در هر زمان و هر سرزمینی می باشد. و به همین نحو است پیرامون سایر ویژگی های آنْ همانند تصدیق آنچه میان دستان خداوند است و نیز تصدیق کتب پیشین، و تفصیل برای همه چیز و ....

   اما از جمله ویژگی های دیگر قرآنْ آن است که بیان کاملی برای هر چیز است. یعنی قرآن کتابی است که بیرون از آیات آن و حکمت های نهفته در هر آیه و هر سوره؛ هیچ مطلبی وجود ندارد، همانگونه که خداوند هم فرموده که با فرستادن پیامبر و خواندن آیاتش؛ مردم را ضمن تزکیه، دانش کتاب و حکمت نیز می آموزد. پس هیچ مطلبی بیرون از کتاب نیست و همه چیز در قرآن نوشته و آورده شده است : « کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولا مِنْکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَیُزَکِّیکُمْ وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ (151) فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ وَاشْکُرُوا لِی وَلا تَکْفُرُونِ (152)بقره ».  در واقع قرآن در برگیرنده ی هر موضوعی در هر زمانی و هر سرزمینی تحت عنوان « تبیاناً لکل شئٍ » است که در این خصوص برابر آیه 89 نحل اشاره ای بدان شد.  

    خداوند یکتا در جایی دیگر؛ و از آنجا که آنچه که در آسمان ها و زمین است و نیز ستایش در آخرت؛ همه برای اوست، و این که دانای به همه چیز است؛ لذا باز یکی دیگر از ویژگی ها قرآن را این می داند که همه چیز از کوچک تا بزرگْ در آسمانها باشد یا در زمین؛ تمامن در آن به عنوان کتابِ روشن می باشد: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ وَلَهُ الْحَمْدُ فِی الآخِرَةِ وَهُوَ الْحَکِیمُ الْخَبِیرُ (1) یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الأرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا یَعْرُجُ فِیهَا وَهُوَ الرَّحِیمُ الْغَفُورُ (2) وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لا تَأْتِینَا السَّاعَةُ قُلْ بَلَى وَرَبِّی لَتَأْتِیَنَّکُمْ عَالِمِ الْغَیْبِ لا یَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِی السَّمَاوَاتِ وَلا فِی الأرْضِ وَلا أَصْغَرُ مِنْ ذَلِکَ وَلا أَکْبَرُ إِلا فِی کِتَابٍ مُبِینٍ (3)  سبا با نظر داشت آیات4-9 ) ».