Ø       لَقَدْ أَنْزَلْنَا آیَاتٍ مُبَیِّنَاتٍ وَاللَّهُ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ. (46) نور

  با نظر داشت آیه یک همین سوره (نور)؛ این ها همه از آیات روشن خداوندی است که آن ها را فرو فرستاده است. حال کسی که گوش فرا دهد و با دیدن آفریده های خداوندی و شنیدن گفتار او و خرد ورزیدن در آنها پی به خدای یگانه ببرد و به او ایمان آورد لذا او هم وی را به راه راست هدایت می کند. پس روشن می شود که هدایت به سمت راه راست در این جا در گرو ایمان آوردن به آیات روشن الهی مسطور در قرآن کریم می باشد.

    در آیاتی از قرآن کریم سخن از راه راست به میان آمده است؛ مثلن آنجا که در قرائت نماز که منظور حمد باشد می خوانیم که " اهدنا الصراط المستقیم " ؛ حال اینکه این راه راست کدام است را باز باید در کلام الهی جستجو نمود، که البته یکی از معانی آن همین ایمان آوردن به آیات روشن الهی است که باعث می شود تا خدا هر آنکه را بخواهد به راه راست هدایت نماید. اما معنای دیگر آن این است که منظور از راه راست همان راه خدای یکتا می باشد (52-53 شورا).

    و یا اینکه راه راست یعنی پرستش خدای یگانه برابر عهدی که با او بسته شده است و نه پرستش شیطان که دشمن آشکار آدمی است: «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یَا بَنِی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ (60) وَأَنِ اعْبُدُونِی هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِیمٌ (61) وَلَقَدْ أَضَلَّ مِنْکُمْ جِبِلا کَثِیرًا أَفَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ (62) هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ (63) اصْلَوْهَا الْیَوْمَ بِمَا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (64) یاسین » و ...   باری ؛ نباید از کسانی بود که خدا را بر حرفی عبادت می کنند که آن هم تبعات خود را دارد : « وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَیْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلَى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْیَا وَالآخِرَةَ ذَلِکَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِینُ (11) یَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لا یَضُرُّهُ وَمَا لا یَنْفَعُهُ ذَلِکَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِیدُ (12) یَدْعُو لَمَنْ ضَرُّهُ أَقْرَبُ مِنْ نَفْعِهِ لَبِئْسَ الْمَوْلَى وَلَبِئْسَ الْعَشِیرُ (13) إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الأنْهَارُ إِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ مَا یُرِیدُ (14)حج » .  

Ø       وَیَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالرَّسُولِ وَأَطَعْنَا ثُمَّ یَتَوَلَّى فَرِیقٌ مِنْهُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ وَمَا أُولَئِکَ بِالْمُؤْمِنِینَ. (47) نور

 خدای یکتا در این آیه می فرماید که منافقین همانند مومنین می گویند که به خدا و رسول ایمان آوردیم و فرمان بر شدیم؛ اما سپس برخی از آنان  یعنی گروه منافقان پس از این آیات روشن باز از حق روی بر می گردانند. و بنابراین کسانی که پس از این آیات روشن به خدا و رسول او ایمان نیاورند و فرمان بر آنان نباشند لذا این گروه از مومنین نیستند.

     نتیجه اینکه با توجه به بخش اخیر این آیه کریمه، معنایی از مومن روشن می شود و آن اینکه با فرو فرستاده شدن آیات خدا و خواندن آنها توسط پیامبر ص برای مردم؛ لازم است که همه به حقیقت و درستی به این آیات که همه در قرآن آمده است گوش فرا دهند و فرمان بر خدا و رسولش باشند. زیرا که خدای یکتا آیات روشن اش را از طریق پیامبرانش تا پیامبر خاتم ص برای مردم فرستاده است، پس باید در طول فرمان خدا را بردن ؛ فرمان رسول ص او را نیز برد و نه تنها به آیات خدا ایمان آورد و عمل کرد بلکه باید در جهت ترویج و تبلیغ این آیات کوشش نمود تا به یاری خدا مردم همه وارد دین شوند. آمین یا رب العالمین.

Ø       وَإِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِیَحْکُمَ بَیْنَهُمْ إِذَا فَرِیقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ. (48) نور

  این آیه کریمه می رساند که چنین کسانی که به راستی از مومنین نیستند و برای تظاهر و از روی نفاق می گویند که به خدا و رسولش ایمان آوردند و فرمان بر آنان شدند؛ نه تنها از مومنین نیستند بلکه هنگامی که به سوی خدا و فرستاده اش ص خوانده می شوند تا بین آنها حکم شود؛ آن گاه عده ای از آنان از حکم حق اعراض می کنند.

     البته باید دانست که پیامبر مکرم اسلام ص نیز مکلف به این شده است که برای نمونه بین اهل کتاب در صورت مراجعه به وی به حق و بر اساس قرآن میانشان حکم کند؛ همانگونه که اهل کتاب خود نیز مکلف به حکم کردن بر اساس تورات و انجیل فرو فرستاده شده بر حضرت موسی ع و حضرت عیسی ع می باشند که همانا اگر کسی از حکم خدا که نیکوتر از آن حکمی برای اهل یقین نیست و همه در قرآن کریم آمده است؛ دوری و یا پیروی خواهش نفس را نماید و یا بدان عمل نکند از ستمکاران خواهد بود: «وَأَنِ احْکُمْ بَیْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَنْ یَفْتِنُوکَ عَنْ بَعْضِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَیْکَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ أَنْ یُصِیبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَإِنَّ کَثِیرًا مِنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ (49)أَفَحُکْمَ الْجَاهِلِیَّةِ یَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُکْمًا لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ (50) مائده با توجه به آیات 41-48 ».     از سوی دیگر اینکه خدای یکتا ضمن مخاطب قرار دادن مومنین مبنی بر اینکه فرمان خدا و رسول و والیان امر از میان خودشان را ببرند؛ بر این امر تاکید می فرماید که آنان اگر اختلافی میانشان ایجاد شد بر اساس  کلام مقدسش عمل نمایند و در واقع امر را به خدا و رسولش رد کنند. امری که مصداق آن را می توان در پیمان حکمیت میان سپاه عراق و سپاه شام به ترتیب به فرماندهی حضرت علی ع بعنوان خلیفه مسلمین و معاویه منصوب خلفای دوم و سوم یافت. آنجا که در واقع برای نوشتن این پیمان نامه برابر این آیه کریمه عمل می شود؛ اما حکمین یعنی ابوموسی اشعری و عمرو عاص برابر متن پیمان نامه مذکور و در واقع این آیه کریمه عمل نمی نمایند و به کاری دیگر جز آنچه بدان مامور بوده اند؛ یعنی خلع آن دو به توافق می رسند. امری که در روز اعلام رای حکمیت؛ تغییر می یابد و تنها ابوموسی بدان عمل می نماید و عمرو عاص با فریفتن ساده لوحی همچون وی در اعلامش معاویه را خلیفه مسلمین می نامد و ... امری که جنگ نهروان را و از سوی دیگر شهادت حضرت علی ع و ... را بدنبال خود داشت. آری اگر برابر این آیه کریمه و به عبارتی آن پیمان نامه که بر گرفته از این آیه کریمه بود عمل می شد آن همه اتفاقات پس از اعلام رای حکمیت به شرح فوق در جامعه اسلامی پدیدار نمی گشت. مواردی همچون صلح امام حسن ع شهادت امام حسین ع در صحرای کربلا و ...: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلا (59) نساء با توجه به آیات 60-63 »؛ البته باید دانست که خدای یکتا به مومنین دستور داده که با فرمان بردن از او و فرستاده اش از هر گونه نزاع بپرهیزند چرا که چنین امری تبعات خود را برایشان در پی خواهد داشت: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا لَقِیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیرًا لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ (45) وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ (46) انفال با توجه به آیات 47-53 ».

Ø       وَإِنْ یَکُنْ لَهُمُ الْحَقُّ یَأْتُوا إِلَیْهِ مُذْعِنِینَ. (49) نور

 خدای یگانه در این آیه می فرماید که اگر حق با این گروه ( آمده در آیه 48 نور) بود هر لحظه با کمال انقیاد و اذعان به سوی خدای یکتا می آمدند.

Ø       أَفِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَمِ ارْتَابُوا أَمْ یَخَافُونَ أَنْ یَحِیفَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَرَسُولُهُ بَلْ أُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ. (50) نور

    خداوند یکتا می فرماید حال که آنان حق را فرمان نمی برند و بدان هم اذعان ندارند و عمل نمی کنند گویای این امر است که یا مرضی در دل هایشان است و یا اینکه در شک و تردیدند و یا اینکه می ترسند که خدا یا رسولش بر آنان به واسطه اذعان به حق ستمی روا دارند در حالی که چنین نیست و این گروه خود از ستمگرانند و طبیعتن نتیجه کار خود را خواهند دید.

    پس نتیجه اینکه انسان پس از آمدن حق و دانش آن بایستی با فرمانبرداری به آن عمل نماید و به حقانیت آن هم اعتراف داشته باشد و در واقع همانگونه که پیشتر ذکر شد از پوشاندن آن دوری نماید که تبعات خود را برایش در دنیا و آخرت خواهد داشت.  و از سوی دیگر اینکه یک مومن پس از ایمان دیگر تردیدی در امر نمی کند که همانا یکی از صفات راستگویان به لحاظ مومن بودن همین است: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أُولَئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ (15) حجرات با توجه به آیه ی 14 ». و همچنین همانطور که گذشت باید دانست که خدای یکتا توبه پذیر  و آمرزنده ی مهربان است .

Ø       إِنَّمَا کَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِینَ إِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِیَحْکُمَ بَیْنَهُمْ أَنْ یَقُولُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. (51) نور

 با نظر داشت آیه 48 این سوره (نور) ؛ هم اکنون و در این آیه؛ خدای یکتا می فرماید که گفتار و سخن مومنین و گروندگان هنگامی که به سوی خدا و رسولش فرا خوانده می شوند تا میان آنان حکم کنند، چیست؟ برابر سخن پاک خداوندی؛ گفتار مومنین در قبال این دعوت این است که می گویند شنیدیم و فرمان بردیم و بنابراین چون اینگونه میگویند لذا آنان از رستگارانند.

    نتیجه اینکه روشن می شود که رستگاری مومنین در این زمینه یعنی فرا خوانده شدن به سوی خدای یکتا و فرستاده اش و نه کسی دیگر؛ برای حکم کردن میانشان، در شنیدن و فرمان بردن است و نه جز آن.  

Ø       وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَخْشَ اللَّهَ وَیَتَّقْهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ. (52) نور

 و پیرو آیه قبل مبنی بر اینگه چه گروهی از مومنین از رستگارانند؛ خدای یکتا در این آیه می فرماید که کامروایان دارای چه ویژگی هایی هستند. آری این گروه کسانی هستند که هم فرمان خدا و فرستاده اش را می برند و هم اینکه از خدای یکتا می ترسند و می پرهیزند.

   این آیه به روشنی بیان می فرماید که تنها باید اطاعت خدا و فرستاده اش یعنی حضرت محمد مصطفی ص را که آیات خدا بر او نازل شده را نمود و اینکه فقط و فقط از خدا خشیت و ترس داشت و نه از کسی دیگر و در ادامه این دو اینکه فقط و فقط باید تقوای الهی داشت تا در زمره کامروایان قرار گرفت و نه تقوای کسی دیگر. که همانا خدای یکتا با متقین و محسنین است: « إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا وَالَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ (128) نحل ».و همانا اینکه این کتاب یعنی قرآن کریم که هیچ شکی در آن نیست هدایتی برای متقین است. (آیات 1-5 سوره ی بقره ).     و مرتبط با خشیت از خدا اینکه برای نمونه باید گفت که آنان کسانی هستند که در نهان یعنی دور از چشم مردم از خدا می ترسند و در واقع در جمع، تظاهر به خداترسی نمی کنند و در هر حال از نهان و آشکار، خدا را مد نظر گفتارها و رفتارهای خود دارند و بنابراین چون اینگونه اند آمرزش و پاداش بزرگ خداوندی آنان را در بر می گیرد: «إِنَّ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ کَبِیرٌ (12) وَأَسِرُّوا قَوْلَکُمْ أَوِ اجْهَرُوا بِهِ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ (13) ملک ».

Ø       وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَیْمَانِهِمْ لَئِنْ أَمَرْتَهُمْ لَیَخْرُجُنَّ قُلْ لا تُقْسِمُوا طَاعَةٌ مَعْرُوفَةٌ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ. (53) نور

 با توجه به آیات 47-52 فوق الذکر اینکه به هر جهت فرمان خدا و رسول او را بردن، معروف است و چیزی نیست که بتوان در آن به عنوان یک مومن تردید کرد. و در سایه همین اطاعت و فرمانبری خدا و رسولش و شنیدن آیات الهی است که انسان برابر دو آیه قبل رستگار و کامروا می شود. چه آنکه طاعت زبانی همیشه مخصوص منافقان است حتی زمانی که به خدای یکتا سخت ترین سوگندها را می خورند. باری باید دانست که خدای یکتا به آنچه که انجام می دهیم کاملن داناست. پس باید از انجام اموری همچون اینکه به زبان فرمانبر خدا و رسولش باشیم بپرهیزیم که این معروف نیست.